Võ Kỳ Điền
Căn nhà chật chội ồn ào rộn rịp, hôm nay bỗng dưng lặng im rộng thinh thinh như cái chùa. Vợ chồng anh tư Trần Hưng Đạo đã về Sài Gòn hồi sáng. Thằng Dân "gì đó" cũng vậy. Đám chị Điệp, Mai, Lan cũng bồng bế, dắt díu nhau lén về Bình Dương ăn Tết. Tụi thằng Tô Tỷ, A Son với Xám Mã Chải thì về Vĩnh Châu với má nó. Còn lại ở Bạc Liêu chỉ có vợ chồng tôi với thằng Bi. Tết Kỷ Mùi sắp đến hồi nào không hay không biết. Trong đầu bây giờ chỉ có một ý nghĩ duy nhứt. Chừng nào có lịnh cho đi. Nhiều buổi tôi ngồi hằng giờ trong quán cơm ở bờ sông nhìn chiếc... BL 1648 im lìm, lặng câm, dật dờ. Chỉ cần mở đỏi, kéo neo, nổ máy quay mũi hướng ra biển lớn, phăng phăng lướt sóng là mọi chuyện êm đẹp biết bao nhiêu. Vậy mà không được. Chờ hoài, chờ hoài. Đã gần một tháng nay tôi mỏi mòn héo hắt bơ ngơ báo ngáo như người bịnh nặng. Nhiều khi ngồi chán, buồn chưn tôi đi loanh quanh dọc bờ sông nhìn dòng nước chảy. Nước thì chảy cuồn cuộn mà ghe thì vẫn không chịu trôi. Ngày mai nầy, tôi đã ba mươi tám, tuổi nửa đời người, buổi sáng đứng chải đầu trước kiếng thấy có vài sợi tóc bạc màu, giựt mình nhớ câu "Thệ giả như tư..." Chiếc ghe vẫn nằm ỳ trên bến như dề lục bình hoa tím lá xanh mắc kẹt cột cầu tàu mục nát, trên đó có con vịt đứng co một chưn, miệng kêu cạp cạp xa vắng mỏi mòn. Tôi cũng y như con vịt, lẻ loi, ngơ ngác. Nhứt là buổi chiều nay, chiều ba mươi Tết, không cửa không nhà, không bàn thờ tổ tiên hương khói, không cha mẹ anh em, bơ vơ nơi đất lạ. Cũng may là còn có vợ con. Trời đã sẩm tối, tôi và Duyên đi một vòng chợ Bạc Liêu để coi thiên hạ chuẩn bị đón xuân sang. Đường xá Bạc Liêu nhỏ hẹp ẩm thấp bùn sình. Cơ quan thủy lợi của tỉnh đắp đê, đắp đập thế nào không biết mà chỗ nào cũng ngập lụt lầy lội. Đèn đường không đủ sáng, tù mù bóng đen nhòe nhoẹt. Hai vợ chồng ẵm thằng Bi đi lơn tơn dọc theo đường Độc Lập rồi lần ra Trương Vĩnh Ký. Đêm giao thừa, chợ Bạc Liêu dọn dẹp sạch trơn. Các gian hàng đóng im ỉm, khóa kín vắng tanh trái ngược với cảnh ồn ào rộn rịp hằng ngày. Hai bên đường phố nhà nào nhà nấy sửa soạn quang đãng, cửa mở hé. Nhìn vô trong thấy đèn nến sáng trưng ấm áp. Thỉnh thoảng có từng tràng pháo nổ. Không khí như ấm lại. Trên đường đã có nhiều đứa con nít súng sính trong các bộ đồ mới xanh xanh, đỏ đỏ chạy giỡn tung tăng. Lẫn trong đó có nhiều chị bạn hàng trễ muộn gồng gánh kĩu kịt, tất tả quay về.
Phía bên kia là chiếc cầu quay cao sừng sững ba nhịp nằm vắt ngang qua sông dài ngoằn đen đủi. Nhiều chiếc xe chạy qua, từ xa nhìn như những con kiến bò chậm chạp, ánh đèn chập chờn lóe sáng thành cầu. Chân bước trên đường phố Bạc Liêu mà đầu óc tôi nhớ miên man về Bình Dương. Tỉnh lỵ Thủ Dầu Một đẹp hơn Bạc Liêu nhờ cất dựa lưng trên một trái đồi nhỏ. Trên đỉnh đồi là các cơ quan hành chánh với dinh thự. Xung quanh là cây cao bóng mát quanh năm. Đường dốc quanh co uốn khúc, phố xá tuy nhỏ nhưng ngăn nắp sạch sẽ hơn. Cũng vào giờ nầy, trên dốc nhà thương miệt Bưng Cải các bạn tôi có còn quay quần họp mặt chuyện trò để chờ đón giao thừa? Ở dưới con dốc Ông Cò trong căn nhà rộng mênh mông, ba má tôi có còn đủ bình tâm cúng kiếng ông bà như mấy năm trước hay là nằm chèo queo thở dài chờ đợi tin con trong nỗi sợ sệt bồn chồn. Nghĩ tới hình ảnh những người thân yêu còn ở Bình Dương lòng tôi đau nhói. Đây là đêm giao thừa đầu tiên mà tôi xa nhà. Năm nào cũng vậy dù đi làm việc xa xôi bất cứ ở đâu, Tết đến cũng tìm đủ mọi cách để về vui với cha mẹ, anh em. Như có một sợi dây vô hình ràng buộc, tôi tự cột mình, gắn liền với những người thân yêu, với tổ tiên dòng họ, quê hương làng nước. Những ngày đầu năm, nhà cửa được lau chùi sạch trơn, bàn thờ nghi ngút hương khói nhang đèn, cả nhà quây quần bên phòng khách ấm áp, cành mai vàng rực rỡ chen lẫn với những cánh glaieul đỏ như nhung. Tôi thường ngồi trước nhà chuyện vãn cùng các em học trò thân, cùng nhau ngắm các người quen đi lễ giao thừa ở chùa Bà, công viên trước nhà im vắng, không khí linh thiêng... Bây giờ thì hết rồi. Cây mai vườn nhà vẫn ra hoa như cũ?
Đình thụ bất tri nhơn khứ tận
Xuân lai hoàn phát cựu thời hoa.
Bạc Liêu tỉnh lạ bơ vơ. Tâm trạng hoang mang trống vắng. Duyên thẫn thờ đi bên tôi không nói năng. Chắc nàng cũng đang nghĩ về mảnh vườn xanh ngăn ngắt, căn nhà xinh xắn ở Dĩ An với tất cả lòng thương nhớ. Nơi đó có quyến thuộc ruột rà. Gia đình bên nàng sau khi nhà cửa ở Sài Gòn bị tịch thâu, phải về nơi đây trú ngụ. Bỗng dưng nàng níu chặt tay tôi:
-- Hay là anh đến chùa xin một cây xăm cho năm tới coi ra sao?
-- Thôi em, xin rồi lại đâm lo. Ích lợi gì. Tốt thì không sao còn nếu xấu thì lại lo buồn rầu rĩ.
Trời đã im mát hẳn, thoang thoảng có vài hơi gió lành lạnh. Từ chiều cho tới giờ trong tôi tâm trạng bâng khuâng xao xuyến hoang mang chờ đợi. Tôi đang chờ đợi cái gì cũng không biết nữa. Một thoáng mơ hồ huyền hoặc. Đêm nay đêm ba mươi Tết. Lần đầu tiên tôi xa nhà, bước đầu một cuộc phiêu lưu không mong không đợi. Dĩ vãng thì đầy rối rắm, tương lai không biết ra sao. Nơi đất lạ quê người những chuỗi ngày hy vọng rồi thất vọng nối tiếp. Chưn bước lang thang trên đường phố đầy người mà lòng trống vắng mênh mông. Trời càng về khuya, người đi trên đường càng lúc càng đông. Phần lớn là đàn bà Tàu đi lễ chùa. Tự dưng tôi bước dần theo họ. Người nào tay cũng cầm giỏ mang đầy hương nhang đèn nến, mặt mày trang trọng vui tươi, ăn mặc chỉnh tề đẹp đẽ. Đi khỏi Ty Công An thị xã một quãng khá xa tôi thấy một vùng người đông đảo quây quần. Mùi nhang khói nồng ấm vây quanh. Ngôi chùa nhỏ hiện ra trong ánh đèn, ánh nến bập bùng. Một cây đa thiệt lớn bên cạnh như một cây dù đen đủi khổng lồ chụp xuống toàn thể ngôi chùa. Từ xa nhìn vào thấy những khối màu sắc đen, đỏ, vàng, xám mờ mờ kỳ ảo, lung linh rờn rợn. Tôi rán đọc hàng chữ nho chạm nổi trên tấm bảng sơn đỏ treo bên trên trước cổng chánh. Bốn chữ "Ba Thắc cổ miếu" nét cứng cáp, màu đen nhưng quá cũ kỹ với thời gian. Đây không phải là một ngôi chùa mà là một ngôi miếu xưa của vùng đất Ba Thắc, tên cổ của vùng Sóc Trăng, Bạc Liêu nằm trên bờ sông Hậu Giang. Tuy mới vừa từ chối với vợ nhưng chưn tôi cũng bước vô trong. Giờ nầy người đi lễ đã đông. Khói nhang mờ mịt, không còn thấy được gì nữa hết, như trong một cái bếp un. Rán nhìn nhưng tôi không thấy được trên chánh điện người ta đã thờ vị thần nào? Thần của Cao Miên xưa hay của Trung Hoa mới đến lập nghiệp thời Chúa Nguyễn? Tôi không biết nhưng cũng không cần biết làm gì. Tôi chỉ biết là lòng tôi cần một nơi nương tựa, Trời, Phật, Thánh, Thần, vị nào cũng được. Miễn là làm sao tạo được cho tôi một niềm tin. Tôi quỳ xuống làm lễ khấn vái cầu nguyện cho chuyến vượt biên, tất cả được an lành. Trong ánh đèn lung linh mờ mờ khói nhang nghi ngút, tự nhiên tôi ớn lạnh toàn thân, vội quỳ mọp xuống. Duyên quỳ kế bên đưa cho một ống xăm bằng tre to bằng bắp chưn màu đen xỉn, đựng những thẻ tre dài bằng chiếc đũa dẹp lép mỏng tanh. Tôi cầm lấy ống tre run run. Có cái gì linh thiêng khiến tôi hồi hộp. Tôi liếc qua một bà già Tàu kế bên rồi bắt chước bà ta, vừa lắc vừa nguyện cầu. Cả chánh điện ngộp trong mùi nhang khói, mùi đèn nến. Tiếng xăm xóc lóc cóc rền vang trộn lẫn tiếng cầu nguyện rì rầm. Nước mắt tôi ứa ra cay xè ràn rụa. Tôi xóc mạnh hơn nữad, một cây xăm từ từ vượt lên cao rồi rớt ra ngoài. Tôi vói tay chụp lấy định đứng dậy để đi ra. Duyên níu lấy tay tôi quỳ xuống, đưa cho hai miếng cây đẽo giống hình hột xoài một bên thẳng một bên mô tròn.
-- Anh xin keo đi. Rán xin cho được âm dương.
Tôi nghe theo lời, cầm hai miếng cây láng bóng đưa lên ngang đầu khấn vái xong, quăng xuống mặt chiếu. May quá một úp một ngửa.
Duyên mừng rỡ thốt lên:
-- Thần thánh đã chứng minh cho mình được cây xăm nầy. Anh ra ngoài để đổi lấy lá xăm coi tốt xấu ra sao?
Lá xăm đỏ nhỏ bằng bàn tay chữ Tàu ngoằn ngoèo in bằng bảng cây nét khắc to nên dễ đọc. Tôi lẩm nhẩm:
Xuân mang bất phóng mã đề loan
Hóa tận phong ba lịch hiểm nan
Trực đãi nhứt thinh thiên báo hiểu
Tự nhiên long đái bửu châu hoàn.
Đọc xong tôi bèn giải nghĩa cho nàng:
-- Xăm tốt lắm. Đừng có lo. Nè hai chữ nầy là "thượng thượng." Tiền hung hậu kiết. Qua khỏi Tết nầy là ghe mình đi được. Khi nào em nghe người ta đốt pháo thiệt lớn, thì lúc đó mình có giấy phép để nhổ neo. Yên chí đi, gần hết xui rồi!
Tôi cầm lấy lá xăm, lật qua lật lại, bàn tới bàn lui, cho nàng hay cho tôi? Cũng may đêm giao thừa xin được cây xăm tốt. Tôi mơ màng, hy vọng nay mai cả nhóm sẽ bừng bừng mừng rỡ khi được tin sẽ đi. Tay tôi bồng thằng Bi, tay tôi dắt lấy Duyên đưa cả hai lên trên khoang thuyền, con thuyền thiệt vững chắc, sóng gió êm ả như đi trong hồ, tôi làm cuộc hải hành vượt đại dương để đến bến bình yên. Lòng tôi đâm vui sướng rạt rào. Duyên đi sát bên tôi:
-- Anh có nói thiệt không đó? Hay là nói tốt cho em mừng?
Trong bóng đêm tôi thấy mắt nàng mở to chờ dợi.
-- Thiệt mà, đâu có gạt em làm chi. Nè em thấy xăm linh không? Ba chữ "mã đề loan" có nghĩa là ngựa dạp móng nhau dính cứng không đi được, cũng y như tình cảnh vướng cẳng vướng chưn của vợ chồng mình. Cuối năm Ngọ cứ tưởng xuống Bạc Liêu vài ngày là đi, nào ngờ đâu cả tháng nay rồi mà không nhúc nhích. Ngựa bị vướng móng làm sao mà chạy được. Như vậy không thể tính chuyện gì được trong năm. Phải chờ sang năm mới.
-- Ừ dầu muốn dầu không thì mình cũng đã chờ cho tới mãn năm rồi. Ngủ một giấc nữa là sang năm Mùi.
-- Thì chắc rồi, em thấy không, xăm nói thiệt rõ... "trực đãi nhứt thinh" nghĩa là phải đợi tới lúc có một tiếng nổ lớn thì "thiên báo hiểu" tự nhiên trời sáng trưng liền. Cũng y như cái điềm báo mình hết xui xẻo vậy. Em nghe đó, hồi chiều tới giờ, người ta đốt pháo nổ liên hồi phải không? Vậy kể như là trời sáng rồi! Đây nè để anh rán dịch toàn bài cho em nghe:
Xuân tới rối bời ngựa vướng chưn
Sóng gầm gió thét kết rồi tan
Pháo nổ vang lừng trời báo sáng
Tự nhiên rồng ngậm trái châu hoàn.
Duyên đi nép vào tôi vẻ tươi tỉnh hẳn. Tôi cảm thấy hy vọng chợt về trong buổi trời đất giao hòa. Hai bên đường Lý Thường Kiệt dưới những bóng cây đen đen nhòe nhoẹt là những dãy nhà dọc ngang, đèn nến sáng choang, mùi nhang trầm thơm ngát thoảng trong khí trời nửa đêm lành lạnh. Thỉnh thoảng có những tiếng pháo chuột nổ lạch tạch rải rác đâu đây. Tôi cảm thấy có cái gì đổi mới ấm áp như một thứ hy vọng len lỏi trong hồn. Một niềm tin tưởng từ cõi vô thức nào dâng lên no ứ. Mùa Xuân, mùa của hy vọng, của những chồi non nẩy mầm, của sự sống vươn lên. Tôi mở lòng ra chờ đợi tin tưởng.
Bất thình lình trong cái không khí êm ả, nên thơ đó, cả tỉnh Bạc Liêu pháo nổ vang dội. Cả trời lửa đỏ rực trên nền nhung đen thẩm đầy sao lấp lánh. Không khí như bị xé toang ra bằng đủ các loại pháo. Tiếng nhỏ, tiếng to vang rền. Xen vào đó từng loạt đạn lửa bắn cầu vồng, từng loạt hỏa châu phát sáng. Người ta đổ xô ra đầy đường, ngước mặt lên trời để xem. Những viên đạn lửa đỏ rực màu cam bay cách khoảng nhau đều đặn đan thành chiếc lưới đỏ ngang dọc. Từng chiếc dù hỏa châu lơ lửng chói lòa soi sáng một góc trời. Trong ánh sáng chập choạng đám con nít giành nhau chạy lượm những chiếc dù nhỏ sắp rơi xuống đất tạo thành một cảnh hỗn độn mà rất vui. Cứ cách vài phút có tiếng nổ "ầm ầm" ...thiệt lớn. Tiếng nổ của lựu đạn. Vào những năm về trước cứ đến giờ giao thừa, người dân cũng đốt pháo và những người lính Cộng hòa cũng có bắn súng để vui mừng nhưng in ít mà thôi. Nào ngờ bây giờ pháo đốt nhiều quá, súng bắn nhiều quá, có cả lựu đạn nữa. Trên mặt đường phố người ta tụ nhau quây quần chỗ năm chỗ ba đen nghẹt. Người nào người nấy vui tươi, trang trọng. Nhứt là mấy đứa con nít ồn ào, náo nhiệt, chúng chạy giỡn quăng pháo loạn xạ vào đám đông.
Khu vực dành cho dân vượt biên tạm ngụ cũng thấy có người bày bàn thờ ra ngoài sân đủ cả hoa quả nhang đèn, xì xụp cúng vái.
Trong không khí linh thiêng mờ ảo của đèn nhang, tôi thấy cả thời gian không gian ngưng đọng, thấy cả người sống lẫn người chết sinh hoạt cảm thông, liên hệ nhau chặt chẽ. Lảng vảng đâu đây có bóng dáng linh thiêng của quỉ thần.
Duyên dịu dàng thì thầm bên tai:
-- Hai vợ chồng mình vừa được thêm một tuổi.
Tôi bước vào ngưỡng cửa. Nàng cũng vừa bồng con đi tới. Tôi ôm chặt cả hai mẹ con vào lòng. Duyên ngước mắt nhìn tôi không nói năng. Bi đã ngủ ngon, nằm gọn lỏn trong vòng tay mẹ. Tội nghiệp thằng bé mới có mười mấy tháng đã tập tành nếm mùi gió sương. Cả bầu trời đầy sao nhưng tôi thấy có hai ngôi sao sáng. Hình như từ ngày cưới cho tới hôm nay tôi chưa hề có một cử chỉ âu yếm hay nói một lời yêu đương dịu dàng với nàng. Như những ngày mới gặp nhau, sân trường Trung học Trịnh Hoài Đức những cây còng bắt đầu thay lá mới, những chiếc lá non xanh mượt nõn nà. Lúc đó tôi đi dạy đã gần mươi năm, những bài giảng hầu như thuộc gần hết, trong khi Duyên lại vừa mới ra trường, ngơ ngác như con chim non mới bắt đầu tập vỗ cánh. Những tưởng cô giáo trẻ phải rụt rè trước một đồng nghiệp già giặn thâm niên hơn nào ngờ chuyện đời lại trái ngược. Mỗi lần gặp nàng ở ngoài hành lang hay trên lối đi đến lớp, tôi đâm luống cuống nói năng không đầu đuôi, tay chưn thừa thải. Khi bình tĩnh lại, tức mình hết sức! Những lần sau vừa thoáng thấy bóng nàng xa xa, tôi rẽ đi lối khác hoặc làm bộ đang mắc bận việc nầy việc kia! Đó là cách hay nhứt để sửa chữa khuyết điểm của mình. Nếu nói năng không khéo léo thì thôi, không nói nữa.
Thò tay mà ngắt ngọn ngò
Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ!
Nhiều khi ngồi nhớ lại cuộc sống vợ chồng, tôi lo lắng chuyện đâu đâu, ít để ý tới vợ con, cho tới hôm nay hình như chưa nói một câu nào nghe cho được. Tôi vốn ít nói lại chậm chạp vụng về.
Hồi lâu tiếng súng tiếng pháo đã từ từ thưa thớt, chỉ còn đôi ba tiếng lụp bụp lẻ tẻ rời rạc. Người đi lại trên đường phố cũng lưa thưa, đêm đen tĩnh mịch trở lại. Trước hiên nhiều nhà chỉ còn leo lét ngọn nến tàn, những đốm nhang đỏ chập chờn trong sương khói. Sau giây phút hớn hở hy vọng vui mừng, trong nỗi trống vắng mênh mông của đêm khuya tỉnh lỵ quạnh hiu, tôi trở về cái tâm trạng hoài nghi, khoắc khoải, mong chờ. Có thiệt không mùa xuân nầy cuộc đời tôi trở nên sáng sủa? Có thiệt không những lời xăm linh nghiệm? Có thiệt không chiếc BL 1648 sẽ được phép nhổ neo?
Nằm bên hai mẹ con đã mê man trong giấc ngủ ngon lành. Từ ngày thương nhau cho đến nay Duyên đã sẵn sàng theo những quyết định của tôi bày ra không một hoài nghi do dự, đắn đo. Trong mỗi bước đi, mỗi cái nắm tay, mỗi ánh mắt nhìn tôi thấy lúc nào nàng cũng dịu dàng chấp nhận.
Chàng đi cho thiếp theo cùng
Đói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp cam.
Vậy thì, có thiệt đúng là chuyến đi nầy tôi đưa nàng và con tới bến bờ hạnh phúc? Tôi cảm thấy cái trách nhiệm tinh thần đối với vợ con ngày càng nặng.
Đêm giao thừa xa nhà trôi qua trong giấc ngủ mê man, bằng bặc. Lịnh trung ương bao giờ?
Võ Kỳ Điền
Đọc thêm Võ Kỳ Điền
.
